תמונות בעמוד
PDF
ePub

Omnia fan&a denique Deum delubra replerat Corporibus mors exanimis, onerataque paffim Cuneta cadaveribus Coeleftûm templa manebant: Hofpitibus loca quae complerant Aedituentes. Nec jam relligio Divum, nec Numina magni Pendebantur: Enim praefens dolor exfuperabat.

Nec mos ille Sepulturae remanebat in urbe,
Ut prius hic populus femper confuerat humari.
Perturbatus enim totus trepidabat, et unus
Quisque fuum pro re confortem moeftus humabat.

Multaque vis fubita, et paupertas horrida fuafit Namque fuos confanguineos aliena rogorum Infuper inftructa ingenti clamore locabant, Subdebantque faces, multo cum fanguine faepe Rixantes potius quam corpora defererentur.

[ocr errors]

Lufretius.

de

1

de Polignac
ཡང

de Polignac.

(In dem Lukrezischen Gedichte kommen viele mangel hafte, irrige und selbst widersinnige Begriffe und Lehrsåse vor, die eine natürliche Folge der so beschränkten Einsichten der alten Philoso hen von der Natur der Dinge, noch mehr aber des, bei allem Scharfsinn, dennoch sehr mißverstehenden und übel zusammenhängenden epikurischen Systems waren. Allein, felbft Leser, die, von der geoffenbarten Religion und einer bessern Philosophie erleuchtet, jenes Gedicht zur Hand nehmen, finden sich bald in dürkle Jahrgånge verleitet, die ihnen durch die anziehende Beredsamkeit ihres Gefährten leicht gefährlich werden können. *Es war daher eine an fich sehr gute Idee des Kardinals Melchior de Polignac (geb. 1661, gest. 1741,) einen Antilukrez zu schreiben, worin die beffern und richtigern Grundsäge über die nåmlichen Gegenstände vorgetragen würden. Und nicht bloß Epikur und Lukrez; auch mehrere alte und neuere Philosophen-werden darin bestritten, und fast immer mit kartesischen Waffen. So sehr indeß dieß Gedicht von Seiten der Wahrheit und Gründlichkeit des Inhalts den Vorzug verdient, so sehr ist es von Seiten der Originalität, Anmuth, und poetischen Behandlung, dem Werke des römischen Dichters nachzuses Ben; und Polignac hat sehr Recht, wenn er sagt:

www

Eloquio victi, re vincimus ipfa, Folgende Stelle, worin die Vorzüge der Religion geschildert werden, gehört zu den besten.)

ANTI-LUCRETIUS, L. I. v. 950 ff.

Non ita, qui firma nixi morumque magistra
Relligione fuper. Nam praeteruntia rerum,
Iam quafi praeterita hefternoque fimillima fomno,
Defpiciunt, aequo pede calcant et bona vitae,
Et mala, fortunaeque vices utriusque caducas
Nil breve, nil vacuum, nil quod marcefcere poffit,
Illos mente quatit folida: non afpera frangunt,

Dulcia quos primum non emollire valebant.
Communi quamvis hominum jactentur in unda
Mortales, propriis quoque tempeftatibus acti,
Stant contra; medioque tenent vel in aequore por-

tum

Praefagi vitae potioris: emuntque libentes
Immenfam aeternamque brevi fudore coronam,
Et fcite cupidi aeternis fugientia mutant.

Nec tamen eft, illos adeo ut virtutis avarae
Infimules, tanquam fpes effet fordida lucri
Et quafi damnofae fuga mercenaria culpae.
Namque hominis natura bonum fibi femper et ultro
Profequitur, quoque instinctu defiderat effe,
Hoc etiam effe bene. Id fateor, fummamque bono-

rum 1

Effe voluptatem; modo fcilicet inde petatur,
Unde petenda venit; fitque inconcufla voluptas
Sincera et vera et nullis obnoxia damnis.
Nam quid velle poteft homo, ni vult effe beatus
Aut quid amat, nifi quo fperat fe poffe beari?
Hoc unum variis quaerunt in moribus omnes:
Vos per delicias, et lenimenta dolorum;
In quibus, ut vento, fluviique fugacibus undis,
Ut molli pelagus quam faepe volutat areną
Ut fumo ftipulis qui se flammantibus effert,
Nil ftabile eft, ubi fe veri fpes confcia fundet
Illi, afpernantes aevi quae falce metuntur,

Quodque Deo minus eft, non famam extendere pul-
chro

Contemtu rerum, atque oculos percellere plebis
Ut Cynici, cupiunt; non, ut Zenonis alumni,
Se torvis onerant virtutibus, unde fuperbi
Incedant, et fe tacita venerentur acerra:

In virtute Deum, atque Deum in mercede requirunt
Ac velut integros fontes ducturus in hortum
Nequaquam fodies puteos in valle paluftri

Limus ubi, ftagnansque lutum, graveolensque bit

men,

Sed potius rupem herbiferam, feu frigida collis

de Polignac.

[ocr errors][merged small]

de Polignac, Vifcera tentabis ferro, qua parte latenter
Iuncus et adnafcens venam fignabit arundo,
Limpida tunc demum quaerenti se exerit unda;
Siç ac finceros tantae mercedis amantes
Pura venit, fruftraque aliis quaefita voluptas;
Quam violare dolor nequit, aut corrumpere luctus,
Conftantisque boni tot funt in amore fapores,
Illecebraeque, tuis ut bacchanalibus (etfi
Vel centum vigeas juvenisque valensque per annos)
Illo pervenias nunquam aut accedere poffis
Nedum aequare piae momenta brevissima vitae
Nam quod amant, et femper habent, et femper hą,

bebunt;

Quoque magis redamant, magis et redamantur ab
illo,

Nec finis metus eft: neque quidquam furgit amari
Floribus ex iftis, atque hoc de fonte leporum
Confcius unde animus fefe ipfe remordeat unquam;
Verum ut crefcit amor, jus caufaque crefcit amandi.
Si tibi praeterea non formidanda videtur

Mors hominum terror, quanto hanc animofius illi
Exfpectant? Vitae illa tibi, poftremaque rerum
Meta eft: his vitae poterunt quam faecula nulla
Claudere, principium. Tua fpes, nil funditus ut fis
Atque omnis moriare: Fovet fpes laetior illos -
Mercedem meritis amplam poft fata parari.
Haec fpes ipfa fibi merces, certumque falutis
Augurium, aeternique boni praecepta voluptas
Ut videas, vel dum in terris hoc ducitur aevum
Naturae donis potiora occurrere dona;
Cultoresque Dei jam te magis effe beatos

Quid fi autem invenies quod credimus, ultima cum

te

Suftulerit tenebrisque perennibus obruerit nox
Nempe Deum ultorem, quem non cognoveris ante
Vel potius notum fama neglexeris? Eheu!
Horrefco reputans: tibi luditur alea, Quinti
Magna nimis. Quoquo te vertas, fit tua pejor
Conditio, noftra. Neque enim, fi fallimur, huius
Erroris dabimus poenas: fors aequa manebit

Nos

Nos omnes; uno fimul involvemur inani
Tu, fi deciperis, contra; fine fine futurus
Infelix; cur tanta igitur difcrimina tentas?
Injucunda haec funt tamen atque obfcura; repa-'

nis:

Nec patior dictis me duci, ut gaudia certa
Quae me circumftant, et qualiacumque fatis funt
Pofthabeam dubiis; amensque horrore futuri
Obyia dimittam; juffus quodcunque dierum eft
Projicere, incerti fpe foenoris, et mihi longam
Accelerare necem, vivusque intrare fepulchrum
Nec fum is, cui fapiant peregrinae, quas mihi la
&tas,

Deliciae; non me pulcherrima fomnia tangunt.

Et quid fuademus dimittas? Vincula, Quinti,
Vincula; quae non res tibi, fed te rebus amatis
Subjungunt, quid projicias? Quae tu ipfe potitus
Faftidis plerumque, novis in rebus id ipfum
Perpetuo captans, quod te jam faepe fefellit
Expertum, liquitque avidum, et meliora volen-

tem.

Ceu lectum peragrat membris languentibus aeger,
In latus alternis laevum dextrumque recumbens:
Nec juvat: inde oculos tollit refupinus in altum:
Nusquam inventa quies; femper quaefita: quod
illi

Primum in deliciis fuerat, mox torquet et angit;
Nec morbum fanat, nec fallit taedia morbi:
Sic tibi fpem elufam irritat, non corrigit error.
Hydropi ut mifero fitis arida poftulat undam
Et vocat unda fitim: fic perdita defluit aetas;
Et vacuus rerum excedis, pertufaque femper
Dolia nequicquam vexas fugientibus undis.
Tormenti genus, omnis amor: fi fervidus optes,
Emoreris; vel fi tepidus, nil carpis amoeni
Quid memorem curas, ipfoque in lacte venenum
Quod mixtum illecebris dolet, invitusque fateri
Cogitur, ac tanta deflet Lucretius arte?
Curam horrefcenti non eft quaerenda voluptas:

Am

de Polignac

« הקודםהמשך »