תמונות בעמוד
PDF
ePub

manos impelit atque urget apoftolus: Quæ quidem tanti ponderis funt ea vi pollent, ut non uni alicui aut homium ordini, aut genti, aut ætati aptentur, fed omnibus, quocunque loco aut tempore feu vixerint, feu victuri fint, Chriftianis conveniant. Nequis enim, qui aliis legibus aliquando uteretur aliis magiftratibus fubeffet; nequis, inter cives qui emineret paulo, qui aut dignitate, aut potentia, aut rerum copia excelleret, parendi necffitate fe non adeo, ac cæteros conttrictum putaret; fententiam fuam verbis ita expreffis clarifque aperuit Paulus, ut nulli omnino fubditorum, ea ex parte qua fubditus fit, excufandi officii fui locum relinquat. Omnis, inquit," Anima pote "ftatibus fublimoribus fubdita fit. Quifquis is eft, qui legitimæ alterius poteftati fubjectus vivit, quacunque forte et conditione fuerit, in quocunque honoris loco pofitus, ad quemcunque imperii gradum (qui tamen fummo fubfit) evectus; noverit fe præcepti hujufce comprehenfione includi hujus formulæ vi, pari ac cæteros jure, prorfus teneri.]

At vero (inquiet aliquis) tam late patet, ita quaquaverfum fe diffundit præcepti hujufce vis, ut nulis, ufquam circumfcripta fit finibus? nullis, utcunque res humanæ ceciderint, parendî ftatuatur modus? una hæc eft inter omnes officiorum formulas, a qua ne tranfverfum quidem unguem liceat difcedere? quid fi rempublicam, cui confervandæ deftinantur principes, pro libidine fua ipfi lacerent ac peffundent? quid fi jura omnia, humana atque divina, pervertant? fi in civium capita ac fortunas immaniter fæviant? fi id moliantur, ut patriam alienæ dominationi ne

fario fcelere fubjiciant? Annon populo licebit his conatibus obviam ire? hoc amenti refrænare?~ hanc a fe perniciem peftemque depellere? Sunt fane qui licere hoc contundunt, viri graves et boni; quique in tuendis regum juribus, in repri menda populi licentia multam ipfi operam atque utilem pofuere. Rectene, an fecus fecerint, penes alios fit judicium. Me quod attinet, ne eadem hic loci inculcem, multa funt quæ nunc dicentem impediant ; plura etiam, quæ fi apud populum habenda effet Concio, impedirent.

Convenit certe verbi divini interpretes, ratiocina tiones fuas omnes ad fcripturæ normam exigere. Sacris autem fcriptoribus folenne eft, ipfa quidem officiorum præcepta diligenter tradere, acriter' urgere; non itidem exceptionibus eorundem vim frangere, imminuere auctoritatem. In hoc ipfo quo verfamur argumento, multa nobis facræ litera fuggerunt, de imperii humani origine ad Deum referenda, de regum poteftate non temeranda; multa habent, quæ principes populo magis fufpiciendos, populum principi reddant parentiorem. Quando autem, quibufque de caufus magiftratum imperia detrectare, nofmetipfos in libertatem vindicare liceat, ne verbulo quidem indicantnifi cum aliquid ab homnibus forte imperatum fuerit, latis a Deo legibus contrarium: Id ubi acciderit, quid agendum fit, Petri vox illa declarat: "Obedire oportet Deo magis quam homnibus. Num qua alia fit caufa, ob quam nodus ille, fubditos regibus fuis devinciens, aut penitus diffolvi poffit, aut quoquo modo relaxari, ab apoftolis, inquam, omnino filetur: Sileri adeo par eft et a nobis, qui, in prædicanda evangelii doctrina,

apo

apoftolorum veftigiis infiftere debemus. Petenda funt ifta (fiquidem peti neceffe fit) a jurifconfultis, a Thefium Politicarum tractatoribus; e legibus, e rerumpublicarum formis, fuæ cuique genti propriis, tanquam e fonte fuo, funt haurienda: e Scriptura certe peti non poffunt, quæ, cum de his officii hujus limitibus nihil quidquam tradiderit, ad eos fignandos definiendofque, velit, nolitive non debet trahi. "Admone populum" (inquit Paulus, ad Titum fcribens)" principibus et poteftatibus fubditos effe, dicto obedire:" Ut autem moneret populum Titus, Qua Occafione, Quo rerum ftatu Principibus non fubdi"tum effe, non obedire" fit licitum ; id vero illi nufquam præcepit apoftolus.

[ocr errors]

Conftat quipppe hortatore atque impulfore quopiam non egere populum in iftiufmodi rebus, quibus ipfi per fe fatis ftudent. Fræno potius opus eft, quo reprimantur, quam calcaribus, quibus incitentur proclives eorum ad feditionem animi. Ita fere omnes à natura comparati fumus, ut in exquirendis effugiis, per quæ officiorumquafi fepti cancellis elabi, poffimis in indagandis diftinctionibus, quibus Chriftianæ difciplinæ mitigetur feveritas, mire fimus fagaces; ne que alias folertiori acumine id agimus, quam cum ei, qui magiftratum habet, cedere in omni re ac parere jubemur. Haud multum expedit itaque hæc nos ab aliis ftudiofe doceri, quæ etiam fine magiftro, natura ipfa duce, facile difcimus, atque avide haurimus. Difceptatorum quorundam moralium merito culpatur fubtilitas, qua non arceri ab illicito homines, fed potius erudiri putantur, quam prope ad peccatum abfque peccato liceat VOL. II. accedere,

H h

accedere. Neque ego illum in minori culpa effe arbitror, qui accurate difputat, quatenus fummo reipublicæ gubernatori a nobis refifti poffit, ita tamen ut perduellionis fimus minime rei. Perinde id mihi effe videtur, ac fi quis apud milites verba faciens, Quas ob caufas iis figna impune deserere, præfidio ac ftatione fua cedere, imperatorum mandatis non obfequi, aliquando et repugnare fit licitum, omni oratione difquirat: perinde eft, ac fi quifpiam libertatis humanæ patronus ac vindex, multis argumentis, multis diftinctionibus egregie caverit, ne liberi fervique non intelligant, quid iis contra parentes ac Dominos fit conceffum; qua ratione, quot modis arctiffimo illo, quo tenentur, officii vinculo poffunt exolvi. Sit quidem in iftis, quæ argute in hanc rem afferantur, fani aliquid ac finceri, habeant quandam verifimilitudinem; ita tamen piis auribus molefta funt, ita hominum impurorum vitiis ac cupiditatibus adblandiuntur, ut raro admodum apud e ruditos difleri, vix unquam cum imperita multitudine communicari, atque habitis ad populum concionibus exponi debeant.

Verum efto, concedatur, hoc aliquando non inhonefte, non indecore fieri poffe: ut tamen hifce Pauli verbis, tanquam anfa aliqua, ad id utatur, cui unquam fano ac fimplici in mentem venerit? Percurrantur omnes tum veteris, tum novi fœderis paginæ; non alius quifpiam in iis reperietur locus, ubi quæ fummam rerum tenentibus debentur officia, et accurate adeo expendi conftat, et tam vehementer fuaderi, et tanta undique argumentorum copia muniri. Perverfe itaque (ne dicam, abfurde) agunt, qui, inde ar

repta

repta (non data) occafione, de magiftratibus in ordinem cogendis prolixe difputant; qui hoc ipfo in folo, tanquam omnium maxime opportuno, machinas fuas figunt, quibus arcem regiæ poteftatis impetant atque oppugnet. Mihi certe religio eft, etiam poft explicatam abunde Pauli doctrinam, ea, quibus infirmari quovis modo videatur, hic in fine orationis leviter attingere : quanto gravius peccant, qui, quod ab apoftolo verbis difertis et magno cum animi ardore præcipitur, id omnino prætervolant; quicquid autem ad contrahendam apoftolici præcepti amplitudinem excogitari poffit, id fcilicet acute rimantur, id acri mente perfequuntur, et toto orationis curfu copiofe enarrant?

Quicunque ifta apoftoli ejufdem monita exponenda fufciperit; "Servi, obedite per omnia "dominis carnalibus; filii, obedite parentibus

per omnia, hoc enim placitum eft Deo:" a re ipfa, ut opinor, paulo aberraret, fi in hoc unum incumberet, ut liberis ac fervis palam fieret, quoties illis cum venia, etiam cum laude, immorigeris effe liceret.

Qaæ caftrenfis difciplinæ atque imperii fit vis, Centurionis illius evangelici verba fignificant ; "Ego, inquit, homo fum fub poteftate conftitutus, "habens fub me milites ; et dico huic, Vade, et va

dit; et alii, Veni, et venit; fervo meo, Fac hoc, "etfacit." Quifquamne eft, qui, propofito hoc apud militum cohortes dicendi themate, tum demum argumento atque officio fuo pulchre fe fatisfeciffe exiftimet, fi ea omnia, quibus imperandi jus, atque parendi neceffitas quoquo modo minuatur, enumeret; de facramenti interim militaris fumma religione,

Hh 2

« הקודםהמשך »