may venture hereafter to offer any thing to them upon the other points in difference between us; though after all, I still think, if ever a reformation be made, it is the state that must govern the church. in it. But this between ourselves,

No. V.

A LETTER FROM ARCHBISHOP WAKE TO DR. DU-pin, DATED OCTOBER 1, 1718.

Spectatissimo Viro, eruditorum suæ gentis, si non et sui sæculi principi; Dno. L. Ell. Du-Pin, Doctori Parisiensi.

Gul. prov. div. Cant. Arch'. in omnibus evppovet̃v kaɩ evπpátrεiv. DIU est, amplissime Domine, ex quo debitor tibi factus sum ob plures tractatus MSS. quos tuo beneficio a dilecto mihi in Christo D. Beauvoir accepi. Perlegi diligenter omnes, nec sine fructu: plurima quippe ab iis, cognitu dignissima, vel primùm didici, vel clariùs intellexi; beatamque his difficillimis temporibus censeo ecclesiam Gallicanam, quæ talem sibi in promptu habeat doctorem, in dubiis consiliarium, in juribus suis tuendis advocatum; qui et possit et audeat, non modo contra suos vel erroneos vel perfidos symmystas dignitatem ejus tueri, sed et ipsi summo pontifici (ut olim B. Apostolus Paulus Petro) in faciem resistere, quia reprehensibilis est. Atque utinam hæc quæ jam Romæ aguntur, tandem aliquando omnibus vobis animum darent ad jura vestra penitùs asserenda! Ut deinceps non ex pragmaticis (ut olim) sanctionibus, non (ut hoc ferè tempore) ex concordatis, non ex præjudicatis hominum opinionibus, res vestras agatis; sed eâ authoritate quâ decet ecclesiam tam illustris ac præpotentis imperii; quæ nullo jure, vel divino, vel humano, alteri olim aut ecclesiæ aut homini subjicitur; sed ipsa jus habet intra se sua negotia terminandi, et in omnibus, sub rege suo Christianissimo, populum suum commissum propriis suis legibus et sanctionibus gubernandi.

Expergiscimini itaque, viri eruditi; et quod ratio postulat, nec refragatur religio, strenuè agite. Hoc bonorum subditorum erga regem suum officium, Christianorum erga episcopos suos, heu! nimiùm extraneorum tyrannide oppressos, pietas exigit, flagitat, requirit. Excutite tandem jugum istud, quod nec patres vestri, nec vos ferre potuistis. Hic ad reformationem non prætensam, sed veram, sed justam, sed necessariam ecclesiæ nostræ, primus fuit gradus. Quæ Cæsaris erant, Cæsari reddidimus; quæ Dei, Deo. Coronæ imperiali regni nostri suum suprematum, episcopatui suam aav, ecclesiæ suam libertatem restituit, vel eo solùm nomine semper cum honore memorandus, rex Henricus VIII. Hæc omnia sub pedibus conculcaverat idem ille tunc nobis, qui jam vobis inimicus. Sæpiùs authoritas papalis intra certos fines legibus nostris antea fuerat coërcita; et iis quidem legibus, quas siquis hodie inspiceret, impossibile ei videretur eas potuisse, aliquâ vel vi vel astutiâ, perrumpere. Sed idem nobis accidit quod illis, qui dæmoniacum vinculis ligare voluere. Omnia frustrà tentata: nihil perfecere inania legum repagula, contra nescio quos prætextus potestatis divinæ nullis humanis constitutionibus subditæ. Tandem defatigato regno dura necessitas sua jura tuendi oculos omnium aperuit. Proponitur quæstio episcopis ac clero in utriusque provinciæ synodo congregatis, an episcopus Romanus in sacris scripturis habeat aliquam majorem jurisdictionem in regno Angliæ quàm quivis alius externus episcopus? In partem sanam, justam, veram, utriusque concilii suffragia concurrêre. Quod episcopi cum suo clero statuerant, etiam regni academiæ calculo suo approbârunt, rex cum parliamento sancivit; adeoque tandem, quod unicè fieri poterat, sublata penitùs potestas, quam nullæ leges, nulla jura, vel civilia vel ecclesiastica, intra debitos fines unquam poterant continere. En nobis promptum ac paratum exemplum; quod sequi vobis gloriosum, nec minus posteris vestris utile fuerit! Quo solo pacem, absque veritatis dispendio,

tueri valeatis, ac irridere bruta de Vaticano fulmina, quæ jumdudum ostenditis vobis non ultra terrori esse, utpote à sacris scripturis edoctis, quod maledictio absque causâ prolata non superveniet. Prov.

xxvi. 2.

State ergo in libertate quâ Christus vos donaverit. Frustra ad concilium generale nunquam convocandum res vestras refertis. Frustra decretorum vim suspendere curatis, quæ ab initio injusta, erronea, ac absurda, ac plane nulla erant. Non talibus subsidiis vobis opus est. Regiâ permissione, authoritate suâ a Christo commissâ, archiepiscopi et episcopi vestri in concilium nationale coëant: academiarum, cleri, ac præcipuè utrorumque principis theologica facultatis Parisiensis, consilium atque auxilium sibi assumant: sic muniti qucd æquum et justum fuerit decernant: quod decreverint etiam civili authoritate firmandum curent: nec patiantur factiosos homines aliò res vestras vocare, aut ad judicem appellare qui nullam in vos authoritatem exposcere debeat, aut, si exposcat, meritò a vobis recusari et poterit et debuerit.

Ignoscas, vir Toλvμaléσtate, indignationi dicam an amori meo, si forte aliquanto ultrà modum commoveri videar ab iis quæ vobis his proximis annis acciderint. Veritatem Christi omni quâ possum animi devotione colo. Hanc vos tuemini: pro hac censuras pontificias subiistis, et porrò ferre parati estis.

Ille, qui se pro summo ac ferè unico Christi vicario venditat, veritatem ejus sub pedibus proterit, conculcat. Justitiam veneror: ac proinde vos injustè, ac planè tyrannicè, si non oppressos, at petitos, at comminatos; at ideo solum non penitùs obrutos, subversos, prostratos, quia Deus furori ejus obicem posuit, nec permiserit vos in ipsius manus incidere; non possum non vindicare, et contra violentum oppressorem, meum qualecunque suffragium ferre.

Jura ac libertates inclyti regni, celeberrimæ ecclesiæ, præstantissimi cleri cum honore intueor. Hæc

papa reprobat, contemnit; et, dum sic alios tractat, merito se aliis castigandum, certè intra justos fines coërcendum, exhibet. Siquid ei potestatis supra alios episcopos Christus commiserit, proferantur tabulæ ; jus evincatur; cedere non recusamus.

Siquam prærogativam ecclesiæ concilia sedis imperialis episcopo concesserint (etsi cadente imperio, etiam eâ prærogativâ excidisse merito possit censeri); tamen quod ad me attinet, servatis semper regnorum juribus, ecclesiarum libertatibus, episcoporum dignitate, modo in cæteris conveniatur, per me licet, suo fruatur, qualicunque primatu; non ego illi locum primum, non inanem honoris titulum invideo. At in alias ecclesias dominari; episcopatum, cujus partem Christus unicuique episcopo in solidum reliquit, tantum non in solidum sibi soli vindicare; siquis ejus injustæ tyrannidi sese opposuerit, cœlum ac terram in illius perniciem commovere; hæc nec nos unquam ferre potuimus, nec vos debetis. In hoc pacis fundamento si inter nos semel conveniatur, in cæteris aut idem sentiemus omnes, aut facilè alii aliis dissentiendi libertatem absque pacis jacturâ concedemus.

Sed abripit calamum meum nescio quis Ενθασιασμός, dum de vestris injuriis nimiùm sum solicitus ; et forte liberiùs quàm par esset de his rebus ad te scripsisse videbor.

Ego verò uti ea omnia, quæ tu in tuo commonitorio exaraveris, etiam illa in quibus ab invicem dissentimus, grato animo accipio; ita ut apertè, ut candidè, et absque omni fuco porrò ad me scribere pergas, eâque Tappnoia quâ amicum cum amico agere deceat, imprimis a te peto; eo te mihi amiciorem fore existimans, quo simpliciùs, quo planiùs, quicquid censueris, liberè dixeris.

Nec de commonitorio tuo amplius aliquid hoc tempore reponam; in quo cum plurima placeant, tum id imprimis, quod etiam tuo judicio, non adeo longe ab invicem distemus, quin si de fraternâ unione ineundâ publicâ aliquando authoritate deliberari contigerit, via facile inveniri poterit ad pacem

inter nos stabiliendam, salvâ utrinque ecclesiæ catholicæ fide ac veritate.

Quod ad alteros tuos tractatus de constitutione episcoporum in ecclesiis vacantibus, siquidem papa, legitimè requisitus, facultates suas personis a rege nominatis obstinate pernegaverit; in iis sane reperio quod non tuâ eruditione et judicio sit; quare, ne prorsus douμboxos discedam, ordinem tibi breviter delineabo constituendi episcopos in hâc reformatâ nostrâ ecclesiâ.

Tu judicabis, an aliquid magis canonicè vel excogitari vel statui potuerit.

No. VI.

A LETTER FROM ARCHBISHOP WAKE TO DR. P. PIERS GIRARDIN, WRITTEN IN OCTOBER 1718.

Præstantissimo Viro, consummatissimo Theologo, Dno Patricio Piers de Girardin, sacræ Facultatis Parisiensis Theologiæ Doctori.

Gul. prov. div. Cant. Arch. Gratiam, Pacem, ac Salutem in Domino.

POST prolixiores epistolas eruditissimo confratri tuo Dno Dri Du-Pin hoc ipso tempore exaratas; quasque ego paulo minùs tuas quàm illius existimari, velim; faciliùs a te veniam impetrabo, vir spectatissime, si aliquanto brevius ad te rescribam; et in illis quidem animi mei vel amori vel indignationi liberè indulsi; eâque simplicitate, quâ decet Christianum, et maxime episcopum, quid vobis, meâ saltem sententiâ, factu opus sit, apertè exposui. Siquid, vel tuo vel illius judicio, asperius quàm par esset a me exciderit, cum vestri causâ adeo commotus fuerim, facile id homini tam benevolè erga vos animato, uti spero, condonabitis: unaque reminiscemini, nullam unquam vobis stabilem inter vos pacem, aut catholicam cum aliis unionem, haberi posse, dum aliquid ultrà merum honoris primatum ac podpíav