תמונות בעמוד
PDF
ePub
[merged small][merged small][ocr errors][merged small][merged small][merged small][merged small][merged small][merged small][merged small][merged small][merged small][merged small]

1) Gerundium und Gerundivum bei Curtius. Von Gymnasiallehrer Rauch.
2) Schulnachrichten. Vom Director.

1889. Progr. Nr. 665.

Meiningen, 1889.

Druck der Keyßner'schen Hofbuchdruckerei.

2c72.300

hemstantine stantine Jund

Es dürfte vielleicht nicht überflüssig sein, festzustellen, wie oft Curtius von dem Gerundium und dem Gerundivum Gebrauch macht. Zu diesem Zweck sind die bei dem genannten Schriftsteller vorkommenden ein Gerundium oder ein Gerundivum enthaltenden Sätze im folgenden in fünf Abschnitten zusammengestellt. Es zeigt sich hierbei, dass Curtius das Gerundium ohne objektive Bestimmung 58mal und das Gerundium intransitiver Verba mit objektiver Bestimmung 1mal anwendet. In Abschnitt III kommt das Gerundium transitiver Verba mit objektiver Bestimmung 45mal vor, in 25 Fällen ist das Gerundium durch das Gerundivum ersetzt. Ein Gerundivum im Dativ und abhängig von einer Präposition als notwendiger Ersatz für die Konstruktion des Gerundiums ist 136mal angewendet. Während in den Abschnitten III und IV bezüglich des Gerundivums diejenigen Fälle zusammengestellt sind, in denen es für das Gerundium eintritt und den Begriff der Notwendigkeit ablegt, so sind in Abschnitt V diejenigen Sätze angeführt, in welchen das in ihnen vorkommende Gerundivum den Begriff der Notwendigkeit in höherem Grade hervortreten lässt. Es ergiebt sich hierbei, dass das attributiv gebrauchte Gerundivum 10 mal vorkommt, das prädikative Gerundivum in persönlicher Konstruktion 56mal, in unpersönlicher Konstruktion 38mal und in Verbindung mit den Verbis trado, distribuo und praebeo 5mal angewendet ist. Wenn schliesslich die Anzahl sämmtlicher Fälle, in denen Gerundium und Gerundivum sich vorfinden, ermittelt werden soll, so stellt sich heraus, dass Curtius häufiger von der Konstruktion des Gerundivums als von der des Gerundiums Gebrauch macht, indem er das erstere 270mal, das letztere 104mal anwendet.

I. Gerundium ohne objektive Bestimmung.

Non timido, non ignavo cessare tum licuit: collato pede, quasi singuli inter se dimicarent in eodem vestigio stabant, donec vincendo locum sibi facerent. III, 11, 5. Quippe Dareus curru sublimis eminebat, et suis ad se tuendum, et hostibus ad incess endum ingens incitamentum. III, 11, 7. Erant Hephaestioni duo hospites, clari inter suos juvenes: qui facta ipsis potestate regnandi negaverunt, quemquam patrio more in id fastigium recipi nisi regia stirpe ortum. IV, 1, 17. Namque inter Apollonidem et duces militum orta seditio inrumpendi in urbem occasionem dedit. IV, 5, 16. Videtisne obstinatum ad tacendum? inquit, num genu posuit, num vocem supplicem misit? IV, 6, 28. Quippe credebat inopia debellari posse nihil habentem, nisi quod rapiendo occupasset: ipsi autem commeatus alii terra, alii Tigri amne subvehebantur. IV, 9, 8. Parmenio ignorabat quidem causam sua sponte pugnae remissae, sed occasione vincendi strenue est usus. IV, 16, 4. Iam si multitudinem equitum occurentium extimuisset, victori aut foede fugiendum aut miserabiliter cadendum fuit IV, 16, 30. Et cum vetustas non opera solum manu facta, sed etiam ipsam naturam paulatim exedendo perimat, haec moles, quae tot arborum radicibus premitur tantique nemoris pondere onerata est, inviolata durat, quippe XX pedes lati parietes sustinent, IX pedum intervallo distantes, ut procul visentibus silvae montibus suis imminere videantur. V, 1, 34. Paucis ad moriendum, pluribus ad fugam animus fuit, magna pars in arcem concessit. V, 3, 11. Inde XXX oratoribus missis ad deprecandum triste responsum a rege redditur, non esse veniae locum. V, 3, 11. Dareus signo ad eundum dato currum pristino more conscendit. V, 10, 12. Strenuo alioqui cupiditatem consequendi transfuga injecerat. V, 13, 12. Sed ut primum instantibus curis laxatus est animus militarium rerum quam quietis otiique patientior, excepere eum voluptates, et, quem arma Persarum non fregerant, vitia vicerunt: tempestiva convivia et perpotandi pervigilandique insana dulcedo ludique et greges pelicum. VI, 2, 2. Una ratio erat caedendo aperire saltum, sed hoc quoque magni operis. VI, 5, 16. Protinus facta potestate veniendi, ceteris jussis subsistere, trecentis feminarum comitata processit. VI, 5, 26. Gravi sopore adquiescebam, cum me malis indormientem meis inimici vinciendo excitaverunt. VI, 10, 12. Itaque si insidiatus sum, poenam non deprecor et finem facio dicendi,

quoniam ultima verba gravia sunt visa auribus. VI, 10, 37. Tum Amyntas facta dicendi potestate, si nihil, inquit, interest regis, peto, ut, dum dico, vinculis liberer. VII, 1, 18. Iuvenis erat primo aetatis flore pubescens, quem inter equites tormentis Philotae conturbatos alienus terror abstulerat: desertum eum a comitibus et haesitantem inter revertendi fugiendique consilium, qui secuti erant, occupaverunt. VII, 2, 4. Praecipue perniciabilis fuit fatigatis: quippe in ipso gelu deficientia corpora sternebant, quae cum moveri desissent, vis frigoris ita adstringebat, ut rursus ad surgendum coniti non possent. VII, 3, 13. Occurrisse enim in Ciliciae angustissimis faucibus, cum retrocedendo posset perducere incautos in loca naturae situ tuta, tot fluminibus objectis, tot montium latebris, inter quas deprehensus hostis ne fugae quidem, nedum resistendi occasionem fuerit habiturus. VII, 4, 4. Aquarum, ut ante dictum est, penuria prius desperatione quam desiderio bibendi sitim accendit. VII, 5, 2. Ergo, quidquid vini oleique erat, oribus ingerebatur tantaque dulcedo bibendi fuit, ut in posterum sitis non timeretur. VII, 5, 7. Nunc forsitan, sagittandi tam celebri usu, minus admirabilis videri ars haec possit: tum ingens visentibus miraculum magnoque honori Cateni fuit. VII, 5, 42. Ita bellum vitando alemus et, quod inferre possumus, accipere cogemur. VII, 7, 17. Haec quassa adhuc voce subdeficiens vix proximis exaudientibus dixerat, cum omnes a tam praecipiti consilio regem deterrere coeperunt, Erigyius maxime, qui, haud sane auctoritate proficiens apud obstinatum animum, superstitionem, cuius potens non erat rex, incutere temptavit dicendo, deos quoque obstare consilio magnumque periculum, si flumen transisset, ostendi. VII, 7, 21. Iamque ad transeundum omnia aptaverant, cum legati Scytharum XX, more gentis per castra equis vecti, nuntiare jubent regi, velle ipsos ad eum mandata perferre. VII, 8, 8. Iurando gratiam Scythas sancire ne credideris: colendo fidem jurant. VII, 8, 29. Ne tela quidem conati nisu vibrare poterant, cum prior standi sine periculo quam hostem incess endi cura esset. VII, 9, 7. Et illis adsilendum obstinatis Clitus paulatim maiore voce Philippi acta bellaque in Graecia gesta commemorat, omnia praesentibus praeferens. VIII, 1, 30. Quem ut armigeri corporisque custodes ad moriendum obstinatum esse cognoverunt, universi in tabernaculum inrumpunt diuque precibus ipsorum reluctatum aegre vicerunt, ut cibum caperet. VIII, 2, 11. Nec fallebat ipsos morti locum eligere, cum immobiles vitalis calor linqueret: sed grata erat pigritia corporum fatigatis nec recusabant extingui quiescendo. VIII, 4, 8. Aegre ergo coercitis rursus Hermolaus: Quam liberaliter, inquit, pueris rudibus ad dicendum agere permittis! at Callisthenis vox carcere inclusa est, quia solus potest dicere. VIII, 7, 8. Nec alia expugnandi patebat via, quam ut replerentur. VIII, 11, 8. Hinc ad flumen Indum sextis decumis castris pervenit omniaque, ut praeceperat, ad traiciendum praeparata ab Hephaestione repperit. VIII, 12, 4. At ille, quoniam, inquit, percontaris, respondebo ea libertate, quam interrogando fecisti. VIII, 14, 42. Plus monendo profecit, quam si precatus esset: quippe magnitudinem animi eius interritam ac ne fortuna quidem infractam non misericordia modo, sed etiam honore excipere dignatus est. VIII, 14, 44. Nobiles ad venandum canes in ea regione sunt: latratu abstinere dicuntur, cum viderunt feram, leonibus maxime infesti. IX, 1, 31. Ille in vulnere ferae dentes moribundus quoque infixerat: tantam illis animalibus ad venandum cupiditatem ingenerasse naturam memoriae proditum est. IX, 1, 35. Sero hostium legiones numerare coepistis, postquam solitudinem in Asia vincendo fecistis. IX, 2, 24. Sed festinando

« הקודםהמשך »